2025 ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్ (ITR) దాఖలు వివరాలు – పూర్తిగా తెలుగులో
మనం 2025 సంవత్సరానికి ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్ (ITR) దాఖలు చేసేందుకు అవసరమైన ముఖ్యమైన తేదీలు, ఆయా ITR ఫారాల వివరాలు మరియు ఎవరు ఏ ఫారం ఉపయోగించాలో తెలుగులో సులభంగా వివరించబోతున్నాం. ఇది ఎవరైనా ఉద్యోగులు, వ్యాపారులు, కంపెనీలు, ట్రస్టులు – అందరికీ ఉపయోగపడుతుంది.
🔑 ముఖ్యమైన ITR దాఖలు తేదీలు (ఆర్థిక సంవత్సరం 2024–25 / మూల్యాంకన సంవత్సరం 2025–26)
- జూలై 31, 2025
👉 audit అవసరం లేని వ్యక్తులు మరియు సంస్థలు (ఉదాహరణకు ఉద్యోగులు, చిన్న వ్యాపారాలు) ఈ తేదీలోగా దాఖలు చేయాలి. - అక్టోబర్ 15, 2025
👉 ఆడిట్ అవసరమైన వ్యాపారాలు మరియు సంస్థల కోసం. - నవంబర్ 30, 2025
👉 ట్రాన్స్ఫర్ ప్రైసింగ్ ఉన్న వ్యాపారాలు (అంటే అంతర్జాతీయ లావాదేవీలతో ఉన్న కంపెనీలు).
ఈ తేదీలను మిస్ చేస్తే ఆలస్య రుసుములు (late fees), వడ్డీ మరియు ఇతర శిక్షలు విధించబడతాయి. కాబట్టి సమయానికి ITR దాఖలు చేయడం ఎంతో ముఖ్యం.
📄 ITR ఫారం రకాల వివరణ (ITR Form Types Made Simple)
ప్రతి పన్ను చెల్లించేవారికి వారి ఆదాయ ధోరణిని బట్టి వేరే వేరే ఫారాలుంటాయి. అవే ఇప్పుడు చూద్దాం:
✅ ITR-1 (Sahaj)
- ఎవరి కోసం? – వేతనంతో (salary) ఆదాయం పొందే వ్యక్తులు
- ఆదాయం పరిమితి: రూ. 50 లక్షల లోపుగా ఉంటే మాత్రమే
- ఇతర వివరాలు: గృహభవన ఆదాయం (house property), ఇతర ఆదాయాలు (బ్యాంక్ వడ్డీలు) ఉంటే కూడా దీనిలో వేయొచ్చు.
✅ ITR-2
- ఎవరి కోసం? – క్యాపిటల్ గైన్స్ (Capital Gains), విదేశీ ఆస్తులు లేదా ఆదాయాలు ఉన్నవారు.
- ఉదాహరణలు: స్టాక్ మార్కెట్‌లో పెట్టుబడుల లాభాలు, విదేశాల్లో బ్యాంక్ ఖాతాలు.
✅ ITR-3
- ఎవరి కోసం? – వ్యాపారాలు నడిపేవారు లేదా ప్రొఫెషనల్‌గా పని చేసే వారు (డాక్టర్లు, లాయర్లు, సీఏలు).
- ప్రత్యేకతలు: పూర్తి లాభనష్టం లెక్కలు ఇవ్వాలి.
✅ ITR-4 (Sugam)
- ఎవరి కోసం? – ఆధారంగా ఆదాయం పొందే వ్యక్తులు (presumptive income)
- ఆదాయం పరిమితి: రూ. 50 లక్షల లోపు
- ఉదాహరణలు: చిన్న వ్యాపారులు, ట్రేడర్లు, ఫ్రీలాన్సర్లు
- సులభమైన ఫారం, లెక్కలు చూపించాల్సిన అవసరం తక్కువగా ఉంటుంది.
✅ ITR-5
- ఎవరి కోసం? – LLPలు (లిమిటెడ్ లయబిలిటీ పార్ట్నర్‌షిప్స్), ట్రస్టులు మరియు ఫర్ములు
- గమనిక: విభిన్న భాగస్వామ్యాల లేదా ట్రస్టులకు ఉపయోగపడుతుంది.
✅ ITR-6
- ఎవరి కోసం? – కంపెనీలు (లాభాపేక్ష సంస్థలు మాత్రమే)
- వినియోగం: లాభం గల కంపెనీలు (charitable సంస్థలకు కాదు)
✅ ITR-7
- ఎవరి కోసం? – ట్రస్టులు, రాజకీయ పార్టీలు, మత సంస్థలు, శిక్షణా సంస్థలు
- గమనిక: వీరు విభిన్న సెక్షన్ల కింద పన్ను మినహాయింపులకు అర్హులు కావచ్చు.
🌐 ఆన్‌లైన్‌లో ITR దాఖలు ఎలా చేయాలి?
- https://www.incometax.gov.in వెబ్‌సైట్‌కు వెళ్లండి.
- మీ PAN ఆధారంగా లాగిన్ అవ్వండి.
- “e-File” → “Income Tax Return” క్లిక్ చేయండి.
- సరైన ఆర్థిక సంవత్సరం (FY 2024-25), మౌలిక వివరాలు ఎంచుకోండి.
- మీ ఆదాయానికి అనుగుణంగా సరైన ITR ఫారాన్ని ఎంచుకోండి.
- అవసరమైన డాక్యుమెంట్లు అటాచ్ చేయండి.
- ఫైనల్ సమర్పణ చేసి, e-Verification చేయండి (ఆధార్ OTP లేదా బ్యాంక్ అకౌంట్ ద్వారా).
💡 ముఖ్యమైన సూచనలు
- TDS (Tax Deducted at Source) ఫారాన్ని చెక్ చేయండి – Form 26AS లేదా Annual Information Statement.
- ఆదాయ రుజువులు (Income proofs) సిద్ధంగా ఉంచండి.
- పన్ను మినహాయింపు క్లెయిమ్స్ (like 80C, 80D, HRA) సరిగ్గా నమోదు చేయండి.
- చివరి తేదీలకు దగ్గరగా కాకుండా ముందే ఫైల్ చేయడం మంచిది.
✅ RTI దాఖలు చేయడానికి కొన్ని సూచనలు:
- మీరు అడిగే సమాచారం స్పష్టంగా, వ్యక్తిగత దుష్ప్రయోగం లేకుండా ఉండాలి.
- RTI ఫీజు ₹10/- మాత్రమే.
- మీరు సమాధానం పొందకపోతే ఆపీలట్ అథారిటీ వద్దకి ఫిర్యాదు చేయవచ్చు.
- ఉత్తరం స్పీడ్ పోస్ట్ లేదా హ్యాండ్ డెలివరీ ద్వారా పంపితే బెటర్.
📝 RTI దరఖాస్తు ఫార్మాట్ (తెలుగులో)
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
______________ (శాఖ పేరు),
______________ (చిరునామా).
విషయం: సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం సమాచారం అభ్యర్థన
గౌరవనీయులారా,
నేను సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం క్రింది వివరాల గురించి సమాచారాన్ని కోరుతున్నాను:
1. ………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………
3. ………………………………………………………………………
(ఇక్కడ మీరు కోరుతున్న సమాచారం స్పష్టంగా, పాయింట్లుగా రాయండి)
నా చిరునామా:
పేరు: ____________________________
చిరునామా: ____________________________
ఫోన్ నంబర్: ____________________________
ఇమెయిల్ (ఐతే): ____________________________
దయచేసి నాకు పై సమాచారం 30 రోజుల్లోపు అందజేయగలరు. దరఖాస్తు ఫీజుగా ₹10 పోస్టల్ ఆర్డర్/కాష్/డిమాండ్ డ్రాఫ్ట్ రూపంలో చెల్లించాను.
(లేదా) RTI ఆన్‌లైన్ ద్వారా చెల్లించాను.
మీ సమాధానాన్ని నా చిరునామాకు పోస్టు ద్వారా పంపగలరు.
ధన్యవాదాలతో,
సంతకం
(______________________)
తేదీ: __ / __ / 20__
స్థలం: _______________
✅ ఉదాహరణ 1: పోలీస్ స్టేషన్‌లో FIR నమోదు కాలేదు
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
ఇన్‌స్పెక్టర్ ఆఫ్ పోలీస్,
___________ పోలీస్ స్టేషన్,
(చిరునామా).
గౌరవనీయులారా,
నేను ________ (తేదీ)న మా ఏరియాలో జరిగిన సంఘటనపై మీ పోలీస్ స్టేషన్‌లో ఫిర్యాదు చేసాను. కానీ ఇప్పటికీ FIR నమోదు చేయలేదు. దీనిపై RTI చట్టం ప్రకారం క్రింది వివరాలు ఇవ్వగలరు:
1. నా ఫిర్యాదు (ఫిర్యాదు నం లేదా తేదీ) పై FIR ఎందుకు నమోదు చేయలేదు?
2. FIR నమోదు చేయకపోవడానికి సంబంధిత అధికారి వివరాలు మరియు కారణం.
3. విచారణకు సంబంధించిన ఏమైనా అభిప్రాయ నివేదిక (పైనలే నిబంధనలు ప్రకారం).
4. FIR నమోదు పై విధించిన వ్యవస్థాపిత సమయ ప్రామాణికం (Standard Operating Procedure – SOP).
దయచేసి పై సమాచారం 30 రోజుల్లోపు అందజేయగలరు. ₹10 ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
✅ ఉదాహరణ 2: గ్రామ పంచాయతీ ఖర్చులపై వివరాలు అడగడం
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
గ్రామ పంచాయతీ కార్యాలయం,
___________ గ్రామం, __________ మండలం, __________ జిల్లా.
గౌరవనీయులారా,
సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం మా గ్రామంలో జరిగిన అభివృద్ధి పనులపై క్రింది సమాచారం కోరుతున్నాను:
1. 2022–2023, 2023–2024 సంవత్సరాల్లో మా గ్రామంలో జరిగిన అభివృద్ధి పనుల జాబితా.
2. ప్రతి పనికి అయిన ఖర్చు మొత్తం (బిల్, టెండర్లు ఉంటే వాటితో సహా).
3. పనులు చేసిన కాంట్రాక్టర్ల వివరాలు.
4. ఎలాంటి పనులపై మన గ్రామ పంచాయతీకి ప్రభుత్వం నుంచి విడుదలైన నిధుల వివరాలు.
దయచేసి ఈ వివరాలను CD రూపంలో లేదా ప్రింటెడ్ కాపీగా ఇవ్వగలరు. ₹10 ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
✅ ఉదాహరణ 3: ప్రభుత్వ పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుల హాజరు వివరాలు
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ స్కూల్ ఎడ్యుకేషన్,
________ మండలం విద్యా శాఖ కార్యాలయం, __________ జిల్లా.
గౌరవనీయులారా,
సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం మా ప్రాంతంలోని ______________ ప్రభుత్వ పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుల వివరాలు గురించి క్రింది సమాచారం కోరుతున్నాను:
1. ప్రస్తుత ఉపాధ్యాయుల పోస్టింగ్ వివరాలు (పేరు, పోస్టు, తేదీ).
2. 2023–24 విద్యా సంవత్సరంలో ఉపాధ్యాయుల హాజరు వివరాలు (తేదీల వారీగా).
3. పాఠశాలలో తాత్కాలికంగా పనిలో ఉన్న కాంట్రాక్ట్ టీచర్ల వివరాలు (ఉండితే).
4. పాఠశాలకి సంబంధించి 2023–24లో వచ్చిన నిధుల వివరాలు.
ఈ సమాచారాన్ని ప్రింటెడ్ కాపీగా లేదా మెయిల్ రూపంలో ఇవ్వగలరు. ₹10 ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
✅ ఉదాహరణ 4: ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో ఔషధాల లభ్యతపై RTI
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
___________ ప్రభుత్వాసుపత్రి,
__________ జిల్లా, __________ రాష్ట్రం.
గౌరవనీయులారా,
సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం క్రింది సమాచారాన్ని కోరుతున్నాను:
1. 2024–25 సంవత్సరానికి ఆసుపత్రిలో అందుబాటులో ఉంచాల్సిన ఉచిత ఔషధాల జాబితా.
2. ప్రతి ఔషధం అందుబాటులో ఉన్న (స్టాక్) వివరాలు – నెల వారీగా.
3. ఆసుపత్రికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అందజేసిన ఔషధ నిధుల వివరాలు.
4. ఔషధాల కొనుగోలు, పంపిణీకి సంబంధించి ఉన్న కాంట్రాక్టర్లు/ఏజెన్సీల వివరాలు.
దయచేసి ఈ సమాచారాన్ని 30 రోజుల్లో అందజేయగలరు. ₹10 ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
✅ ఉదాహరణ 5: విద్యుత్ శాఖ వద్ద విద్యుత్ బిల్లులపై RTI
ప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
ఎలక్ట్రిసిటీ డిపార్ట్‌మెంట్,
___________ మండలం, __________ జిల్లా.
గౌరవనీయులారా,
సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం క్రింది వివరాలను కోరుతున్నాను:
1. 2023–24 సంవత్సరానికి మా గ్రామ/పట్టణంలోని మొత్తం విద్యుత్ వినియోగదారుల సంఖ్య.
2. ప్రతి వినియోగదారునికి పంపిన విద్యుత్ బిల్లుల వివరాలు – నెలనెలా వినియోగంతో పాటు చెల్లించిన మొత్తం.
3. ఎవరైనా ఎక్కువ బిల్లులు వేశారని ఫిర్యాదులు వచ్చాయా? వాటిపై తీసుకున్న చర్యలు.
4. బిల్లింగ్ కాంట్రాక్టర్లు/ఏజెంట్ల వివరాలు.
ఈ సమాచారాన్ని PDF లేదా ప్రింటెడ్ కాపీగా ఇవ్వగలరు. ₹10 RTI ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
✅ ఉదాహరణ 6: రెవెన్యూ శాఖ – భూమి పట్టాదారు పత్రాలపై RTIప్రతికి,
పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
తహసీల్దార్ కార్యాలయం,
________ మండలం, __________ జిల్లా.
గౌరవనీయులారా,
సమాచార హక్కు చట్టం 2005 ప్రకారం మా గ్రామంలోని భూముల వివరాలు గురించి సమాచారం కోరుతున్నాను:
1. 2024 మార్చి నాటికి గ్రామంలో ఉన్న వ్యవసాయ భూముల మొత్తం జాబితా.
2. భూముల యజమానుల వివరాలు (పట్టాదారు పేర్లు, అక్రమ భూకబ్జా ఉన్నట్లయితే వాటి వివరాలు).
3. గత 3 సంవత్సరాల్లో భూ మార్పిడి వివరాలు (విక్రయం/వారసత్వం ద్వారా).
4. గ్రామానికి సంబంధించి ఉన్న భూ వివాదాలు, కేసుల వివరాలు.
దయచేసి ఈ వివరాలను CD, PDF లేదా ప్రింటెడ్ రూపంలో అందించగలరు. ₹10 RTI ఫీజు చెల్లించాను.
ధన్యవాదాలతో,
మీ పేరు: _______________
చిరునామా: _______________
సంతకం
తేదీ: __ / __ / 20__
📌 ముఖ్య సూచనలు:
- ప్రతి RTI దరఖాస్తు పూర్తిగా పాయింట్లుగా, గౌరవంగా రాయాలి.
- RTI సమాధానం కోసం వేచి ఉండే గడువు: 30 రోజులు.
- సమాధానం రాకపోతే ఫస్ట్ అప్పీల్, తర్వాత సెకండ్ అప్పీల్కి వెళ్లవచ్చు.
📌 ముగింపు
ఈ 2025 సంవత్సరం ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్ (ITR) ఫైలింగ్ ప్రక్రియను సమర్థవంతంగా నిర్వహించాలంటే, మీరు మీ ఆదాయానికి అనుగుణంగా సరైన ఫారాన్ని ఎంచుకుని, చివరి తేదీకి ముందు దాఖలు చేయాలి. ఈ వ్యాసం ద్వారా మీరు ఎలాంటి గందరగోళం లేకుండా సరైన సమాచారం పొందగలిగారు అనుకుంటున్నాం.
